سنگ بنای تشکیل بنیاد مستضعفان بر پایه فرمان 09/12/1357 رهبر کبیر انقلاب و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام خمینی(ره) خطاب به شورای انقلاب اسلامی، با هدف تجمیع اموال و دارایی‌های مصادره شده از خاندان پهلوی و وابستگان دربار و تخصیص این دارایی‌ها به مستمندان، نهاده شد.
موسسه بنیاد علوی پس از تغییر ساختار معاونت محرومین بنیاد مستضعفان در سال 1384، به عنوان بازوی توانمندسازی محرومین بنیاد مستضعفان تاسیس گردید.
رهبر معظم انقلاب (حفظه الله)، پیرو انتصاب ریاست بنیاد مستضعفان در دوره جدید (مورخ 7/8/1402)، ابلاغیه 14 بندی در پیوست حکم ایشان را صادر نمودند که سه بند آن مرتبط با ماموریت‌های بنیاد علوی است:
1 ◂در نظر گرفتن توانمندسازی محرومین به عنوان مأموریت اصلی بنیاد مستضعفان و پرهیز از تبدیل بنیاد به یک خیریه ی ارائه دهنده کمک های موردی و ناپایدار
2 ◂توسعه الگوی آبادانی و پیشرفت جامع مناطق محروم با عنایت به الگوی به کارگرفته شده در قلعه‌گنج ضمن تقویت نقاط قوت آن و اصلاح کاستی های احتمالی
3 ◂صیانت از اموال و دارائی های بنیاد و پرهیز از اعطای کمک های موردی به درخواست های مختلفی که از طرق مختلف به بنیاد می رسد، بنیاد رأساً نمی تواند در این امور وارد شود، الاّ در چارچوب سیاست ها و برنامه های ابلاغی.
بر اساس ابلاغیه مقام معظم رهبری (حفظه الله) ، مهمترین مأموریت بنیاد مستضعفان، «توانمندسازی محرومین» تعیین گردیده است. بر مبنای ابلاغیه فوق، اجرایی نمودن مهمترین ماموریت بنیاد مستضعفان بر عهده بنیاد علوی قرار گرفته است.
ریاست بنیاد مستضعفان مبتنی بر حکم رهبر معظم انقلاب اسلامی و سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، به منظور تبیین چارچوب «توانمندسازی محرومین» از ابعاد اقتصادی، جسمانی، فکری-آموزشی، سند «نگاه راهبردی به بنیاد علوی با رویکرد تحولی» را به شماره 203938/10 مورخ 08/09/1402 به بنیاد علوی ابلاغ نمودند که مبنای تدوین برنامه های عملیاتی، اصلاح ساختار سازمانی و انجام اقدامات لازم در خدمات رسانی به اقشار ضعیف، محرومان و مستضعفان قرار گیرد.
بر اساس سند «نگاه راهبردی به بنیاد علوی با رویکرد تحولی»، مهمترین هدف بنیاد علوی «آبادانی و پیشرفت مناطق محروم و روستایی، توانمندسازی اقشار ضعیف و نقش آفرینی در ارتقای عدالت اجتماعی-اقتصادی در حوزه های مأموریتی بنیاد» است.
در راستای تحقق این هدف در سند ابلاغی، سه مأموریت محوری به شرح ذیل، برای بنیاد علوی تعیین گردیده:
1 ◂ پیشرفت اقتصادی مناطق محروم و روستایی مبتنی بر اشتغال زایی و درآمد پایدار
2 ◂ توسعه و ارتقای سلامت با تاکید بر اقدامات پیشگیرانه و گلوگاه های حساس و حضور موثر و اهرمی در توسعه فناوری های نوین سلامت
3 ◂ ارتقای عدالت آموزشی با تاکید بر جمعیت دانش آموزی و تامین شرایط خاص برای استعدادهای برتر